ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ: «Η ΑΡΙΣΤΕΡΟΧΕΙΡΗ ΓΥΝΑΙΚΑ» ΤΟΥ ΠΕΤΕΡ ΧΑΝΤΚΕ
Η Μαριάννε ζητά από τον άντρα της να χωρίσουν. Παίρνει την απόφαση ξαφνικά, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να μαρτυρά πρότερες διεργασίες εντός της. Ο άντρας μεγαλοστέλεχος, δυναμικός και επιτυχημένος. Η γυναίκα κάποτε δούλευε σε έναν εκδοτικό οίκο αλλά παραιτήθηκε για να αναλάβει το σπίτι και την ανατροφή του τέκνου. Η έξοδος του συζύγου από το σπίτι την αφήνει μόνη της με το γιο της. Επικοινωνεί με το πρώην αφεντικό της και εκείνος της προτείνει να αναλάβει τη μετάφραση ενός βιβλίου από τα γαλλικά.
Αριστερόχειρη γυναίκα σημαίνει αδέξια γυναίκα. Η Μαριάννε, από τη μια στιγμή στην άλλη, ανατρέπει την καθημερινότητά της λαμβάνοντας ανεξήγητες αποφάσεις. Χωρίς σύζυγο και με παραμελημένο το παιδί της χάνει την ταυτότητα του δορυφόρου, οι συσχετισμοί μεταβάλλονται και εκείνη απομένει μόνη της επιχειρώντας να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό της και τις καταστάσεις γύρω της.
Θα ήταν βιαστικό και ριψοκίνδυνο να συμπεριλάβει κάποιος τη νουβέλα του Αυστριακού συγγραφέα ανάμεσα στα έργα της αποκαλούμενης φεμινιστικής λογοτεχνίας. Για τον Χάντκε δεν υπάρχει a priori διάκριση των φύλων σε θύτες και θύματα. Η ανεξήγητη απόφαση της Μαριάννε θα πυροδοτήσει μια σειρά καταστάσεων και γεγονότων που θα αποτελέσουν τη βάση πάνω στην οποία ο συγγραφέας θα απλώσει την ιστορία του και θα αναφερθεί (κυρίως υπαινιχτικά) σε διάφορους τομείς τής, σύγχρονης με το έργο, πραγματικότητας. Δεν είναι μόνο τα δύο φύλα και οι σχέσεις τους. Σε μεγαλύτερη ή μικρότερη έκταση θα τοποθετήσει στο μικροσκόπιό του τη μοναξιά, την εργασία, την έμπνευση, την ανάγκη για δημιουργία, τη λογοτεχνία, την αρχιτεκτονική των νέων προαστίων, την παιδική ηλικία, το αλκοόλ, τη σεξουαλική απελευθέρωση, τη φιλία, τις κοινωνικές τάξεις. Ούτε αρκεί η προσέγγιση από την πλευρά του εγκαταλειμμένου άντρα. Στη νουβέλα αυτή, ο νικητής είναι ταυτόχρονα και ηττημένος. Αυτή η έλλειψη απόλυτης και αυστηρής διάκρισης αναδεικνύει την ξεχωριστή ματιά του δημιουργού που επιλέγει να παρουσιάσει λογοτεχνικά την ιστορία του και να σταθεί μακριά από γενικεύσεις και στρατευμένα μανιφέστα. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα στον αναγνώστη να επιλέξει την οπτική γωνία που επιθυμεί αν και είναι άκρως πιθανό το ενδεχόμενο να αλλάξει γνώμη ακόμα και μετά το τέλος της ανάγνωσης.
Το κείμενο έχει χαρακτήρα αρκετά αποσπασματικό, λειτουργεί περισσότερο με τις εικόνες και ιδιαίτερα με τα κοντινά πλάνα στους ήρωες παρά με τη λεκτική επεξήγηση των καταστάσεων. Οι χαρακτήρες ακροβατούν ανάμεσα στη ρεαλιστική αποτύπωση και την καρικατούρα. Έντονες και εμφανείς οι επιρροές του συγγραφέα από το θέατρο και τον κινηματογράφο. Δεν προαπαιτείται από μεριάς αναγνώστη η πληροφορία για τη μετέπειτα μεταφορά της νουβέλας στον κινηματογράφο, αρκεί η κινηματογραφική (αλλά και θεατρική) αίσθηση που απλόχερα δίνει το κείμενο.
Η πολύχρονη καλλιτεχνική σχέση με τον Βέντερς αποτελεί εμφανή επιρροή στο έργο του Χάντκε. Όμως, ποιος θα μπορούσε με βεβαιότητα να επικαλεστεί μονομέρεια στη σχέση αυτή; Οι δυο τους αποτελούν ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα ζεύγη στο δίπολο λογοτεχνία-κινηματογράφος. Η ομαλή μετάβασή τους από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα στην αμερικανική είναι σίγουρα αξιομνημόνευτη.
Έχω τεράστια περιέργεια να δω την ομώνυμη ταινία που σκηνοθέτησε ο ίδιος ο συγγραφέας. Με ιντριγκάρει έντονα το γεγονός πως ο ίδιος ανέλαβε τη σκηνοθεσία του βιβλίου του, χωρίς μεσάζοντα. Η απόλυτη ελευθερία έκφρασης και διαχείρισης του υλικού ίσως αποτελεί τη συνταγή για ένα πετυχημένο πέρασμα από το χαρτί στην οθόνη. Βέβαια, ελλοχεύει και ένας κίνδυνος, καθώς η κινηματογραφική γραφή και προσέγγιση του θέματος δημιουργεί αναπόφευκτα πλήθος εικόνων στον αναγνώστη ενώ κάποια αποσπάσματα μοιάζουν να λειτουργούν ως σκηνοθετικές εντολές προς τους ηθοποιούς και τους λοιπούς συντελεστές της ταινίας. Το μόνο σίγουρο είναι πως το πέρας της ανάγνωσης τοποθετεί απλώς μια άνω τελεία στην ιστορία της αριστερόχειρης γυναίκας. Η συνέχεια στην οθόνη.
Καλογερόπουλος Γιάννης
